Przedawnienie długu jako legalna metoda na uchylenie się od obowiązku zapłaty?
Przedawnienie długu to kolejny temat w ramach Projektu MJA – Myśl Jak Adwokat. MJA to analiza prawna – popularyzacja wiedzy prawnej w stopniu podstawowym.
Temat przedawnienie roszczeń może dotyczyć setek tysięcy dłużników, choć często nie zdają sobie oni z tego sprawy.
Kodeks cywilny stanowi, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.
Pojęcie przedawnienia jest zdefiniowane poprzez skutek, który może ono wywoływać. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia. To właśnie jest przedawnienie.
Zatem przedawnienie nie powoduje, że dłużnik nie jest już dłużnikiem. Zamiast tego przedawnienie daje uprawnienie dłużnikowi. Jeżeli dłużnik będzie chciał skorzystać z faktu przedawnienia, to wierzyciel nie będzie mógł skorzystać z majestatu państwa i przymusu państwa, aby wyegzekwować swoje roszczenia,
Można się zatem zastanawiać – jakie jest uzasadnienie przedawnienia ? Czy przedawnienie długu nie jest pewnym obejściem prawa?
Otóż obejściem prawa z pewnością nie jest. Przedawnienie jest legalną instytucją prawną przewidzianą w polskim porządku prawnym, jak i porządku prawnym europejskim.
Przedawnienie długu – czemu to ma służyć?
Uzasadnienie dla przedawnienia jest następujące:
Przedawnienie długu zapewnia ochronę dłużnikowi. Sytuacja prawna dłużnika wraz z upływem czasu mogłaby ulegać pogorszeniu. Po kilkunastu latach trudniej przedstawić dowody, że dług już wygasł.
Uzasadnieniem jest także bezpieczeństwo prawne. Bo nawet jeżeli osoba jest zobowiązana do określonego świadczenia, to musi mieć pewność własnej sytuacji prawnej. Wierzyciel nie czyni ze swojego roszczenia użytku. W konsekwencji dłużnik nie powinien pozostawać w długotrwałej niepewności co do potencjalnego zachowania wierzyciela.
Zatem, po upływie pewnego czasu sytuacja ulega wyjaśnieniu. Wierzyciel – wbrew dłużnikowi – nie będzie mógł przymusowo egzekwować swoich roszczeń.
Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.
Przedawnienie – jakiś przykład?
W przypadku płatności rat kredytowych czy rachunku za telefon wymagalność każdej raty następuje osobno co miesiąc. Jeżeli termin płatności na otrzymanym rachunku jest określony jako 10 stycznia, to wymagalność następuje jeden dzień później tj. 11 stycznia. Z tym dniem rozpoczyna biec termin przedawnienia.
Regułą jest, że termin przedawnienia wynosi lat 10, a w przypadku świadczeń okresowych oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata.
Z dużym uproszczeniem roszczenia okresowe to roszczenia, które są spełniane powtarzalnie w regularnych odstępach czasu.
Do świadczeń okresowych należą m.in.: raty umorzeniowe od pożyczek długoterminowych i kredytów, czynsze najmu lub dzierżawy, odsetki.
Roszczenia związane z działalnością gospodarczą to roszczenia, które pozostają w związku z firmą. Są to zatem roszczenia skierowane przez przedsiębiorcę przeciwko innemu przedsiębiorcy lub przeciwko konsumentowi. Takie roszczenia co do zasady przedawniają się wraz z upływem 3 lat. Z kolei odwracając sytuację tj. roszczenie konsumenta przeciwko firmie – np. w związku z nadpłatą ceny – nie jest już roszczeniem związanym z działalnością gospodarczą i przedawniają się z upływem lat 10.
Od powyżej ogólnych terminów przedawnienia 10 i 3 lat istnieje wiele wyjątków.
Dla przykładu:
Po 2 latach przedawnienia się roszczenie przedsiębiorcy o zapłatę ceny z umowy sprzedaży. W takim samym terminie przedawnia się roszczenie z umowy o dzieło.
Roczny termin przedawnienia obowiązuje dla roszczeń wynajmującego o naprawienie szkody z tytułu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy oraz dla roszczeń najemcy o zwrot nakładów na rzecz oraz o zwrot nadpłaconego czynszu.
Przedawnienie – a może tak skrócić albo wyłączyć?
Terminów przedawnienia nie można skracać ani przedłużać przez czynność prawną. W przeciwnym wypadku w wielu umowach przedawnienie byłoby przedmiotem regulacji, ale to w polskich warunkach jest niedopuszczalne.
W pewnych sytuacjach terminy przedawnienia zawieszają się tj. nie biegną.
Zatem bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty zawiesza się m.in.:
1) co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej;
2) co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu – przez czas trwania małżeństwa;
W takich bowiem konstelacjach – np. gdy jeden z małżonków dokonuje nakładów na majątek osobisty drugiego – nie można bowiem oczekiwać, aby dany małżonek składał pozew o zapłatę gdy małżeństwo ma się dobrze. Ewentualne rozliczenia są bowiem przedmiotem rozmów, gdy małżeństwo dobiegło końca. Aby uniknąć jednak sytuacji, że dokonane nakłady przedawnią się, ustawodawca zdecydował się na regulację dzięki, której następuje swojego rodzaju zamrożenie roszczeń jednego małżonka przeciwko drugiemu, tak aby mógł on realizować swoje roszczenia bezpiecznie, gdy małżeństwo ustanie.
Przedawnienie – i co dalej?
Co warte podkreślenia. W prawie cywilnym przedawnienie roszczenia nie oznacza, że owe roszczenie zupełnie wygasa. Takie roszczenie jest jak najbardziej istniejące, lecz nie może – bez zgody dłużnika – być przymusowo realizowane w majestacie prawa.
A to oznacza, że:
– po pierwsze, że jeżeli istnieje przedawniony dług i nastąpi jego spłata, to jest to zgodne z prawem, bowiem dany dług istniał. W takiej sytuacji nie będzie można domagać się zwrotu spłaty dokonanej na przedawniony dług, bowiem owa spłata jest zgodna z zasadami współżycia społecznego;
– po drugie, przedawnienie nie ma skutku automatycznego. Aby fakt przedawnienia został uwzględniony przez Sąd, dłużnik musi oświadczyć, że chce skorzystać z zarzutu przedawnienia.
Zatem wierzyciel, którego roszczenie jest przedawnione, ma prawo wystąpić do sądu i uzyskać korzystny wyrok dla siebie, bo jego dług istnieje.
Korzystny dla wierzyciela wyrok zostanie wydany, chyba że dłużnik podniesie zarzut przedawnienia. Podniesienie zarzutu przedawnienia oznacza powołanie się przed Sądem, że dług jest przedawniony.
Jeżeli dłużnik nie oświadczy, że korzysta z zarzutu przedawnienia to sąd – pomimo tego, że wierzytelność jest przedawniona i jest to wiadome dla sądu – będzie musiał zasądzić należność.
Przedawnienie długu jest legalną i dopuszczalną formą ochrony prawnej osób, które posiadały długi. Ta ochrona wymaga aktywności.
Warto także wiedzieć jak zabezpieczyć się pożyczając komuś pieniądze – więcej na ten temat w poście umowa pożyczki – czyli jak nie pożyczać.
Adwokat Gorzów Wielkopolski
Kancelaria Adwokacka Gorzów Wielkopolski
Zapoznaj się z naszymi pozostałym publikacjami
Kanał Youtube: MYŚL JAK ADWOKAT
Jako Adwokat wpisany na listę Okręgowej Rady Adwokackiej w Zielonej Górze oraz Doradca Restrukturyzacyjny / Syndyk legitymujący się licencją nr 1246 - Ministerstwo Sprawiedliwości zajmuję się prowadzeniem postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. W swojej praktyce zajmuje się także prawem karnym, w tym w szczególności tematyką związaną z prawami osób podejrzanych, oskarżonych, a także i skazanych. Ukończyłem polskie studia prawnicze na UAM w Poznaniu oraz niemieckie studia prawnicze na EUV we Frankfurcie.
- Podział majątku po rozwodzie: Kluczowe kwestie, na które warto zwrócić uwagę - 18 kwietnia 2024
- Wstrzymanie zastępczej kary pozbawienia wolności - 6 marca 2024
- Odrzucenie spadku za małoletnie dzieci - 15 lutego 2024