To, że nie lubisz kiedy ktoś ogranicza Twoją wolność jest oczywiste – nikt tego nie lubi!
Już w RP Obojga Narodów polska szlachta dbała, aby na wolność – w tym wolność osobistą – nie następowano.
Post będzie jednak o czasach bynajmniej nie zamierzchłych, a obecnych.
Czy słyszałeś o zatrzymaniu / ujęciu obywatelskim? Zapewne jak każdy – tj. tak, ale w zasadzie nic konkretnego i w zasadzie to nie wiadomo o co do końca chodzi…
A mnie rozchodzi się właśnie o konkretne zagadnienie:
– czy Ty możesz zatrzymać inną osobę, która właśnie ukradła Twój telefon? Dodajmy, że nie jesteś policjantem…
Co to jest w ogóle to zatrzymanie obywatelskie? Już o tym, ale zanim – to krótkie sprostowanie. Co by być precyzyjnym to Kodeks karny w przypadku obywatelskiego to posługuje się pojęciem „ujęcie”. Umawiam się z Tobą, że pojęcia ujęcie obywatelskie będę używać zamiennie z zatrzymaniem obywatelskim.
I tak oto okazuje się, że każdemu – Tobie również – przysługuje prawo do ujęcia innej osoby, która właśnie popełniła przestępstwo np. ukradła Twój telefon i ucieka. Aby jednak móc skorzystać z tego prawa musi chodzić o:
- ujęcie tego kradnącego na gorącym uczynku
lub
- ujęcie tego kradnącego w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa.
Uwaga tu jednak wszystko pod warunkiem, że:
- zachodzi obawa ukrycia się tej osoby
lub
- zachodzi obawa, że nie będzie można ustalić tożsamości tej osoby.
Zatem to mityczne ujęcie / zatrzymanie obywatelskie oznacza schwytanie osoby na gorącym uczynku przestępstwa (a zatem kiedy czyn jest jeszcze popełniany ewentualnie po popełnieniu przestępstwa kiedy sprawca jednak jeszcze się nie ewakuował z miejsca popełnienia czynu).
Ewentualnie to mityczne ujęcie / zatrzymanie obywatelskie oznacza schwytanie osoby w pościgu po popełnieniu przestępstwa. Zwracam Twoją uwagę rozchodzi się o pościg podjęty od razu po popełnieniu przestępstwa.
Zatem jak w greckiej tragedii: jedność miejsca, czasu i akcji.
W takiej konstelacji – po ujęciu tej osoby – Twoim obowiązkiem jest natychmiastowe oddanie jej w ręce Policji.
A to oznacza, że nie możesz pozbawić sprawcy przestępstwa wolności zamykając go na kilka godzin np. w pomieszczeniu gospodarczym, aby dać munauczkę i dopiero po tym czasie poinformować Policję. Natomiast chwilowe pozbawienie wolności – jeżeli zachodzi taka konieczność np. do czasu przybycia Policji – jest dopuszczalne.
Hej zwracam Twoją uwagę jednak raz jeszcze na podstawowy warunek, który musi wystąpić, aby zatrzymanie obywatelskie było legalne tj. obawa ukrycia się osoby lub gdy nie można ustalić jej tożsamości.
To w praktyce oznacza, że Twoje dotychczasowe rozumienie zatrzymania obywatelskiego być może nie było prawidłowe. Bo jeżeli znasz tożsamość sprawcy to nie możesz powołać się na zatrzymanie obywatelskie pozbawiając taką osobę wolności!
No chyba, że zachodzi wyjątek, że taka osoba po kradzieży Twojego telefonu będzie się ukrywać np. wiesz, że jeżeli jej nie zatrzymasz to czmychnie z łupem do Meksyku, aby tam sobie ułożyć życie na nowo 🙂
No dobrze, a co w sytuacji gdy okaże się, że np. dokonana kradzież przez osobę nie jest przestępstwem, lecz „jedynie” wykroczeniem bo nie został przekroczony pułap 437,50 zł powyżej, którego kradzież Twojego telefonu jest przestępstwem, a poniżej wykroczeniem?
Albo np. widzisz jak ktoś umyślnie przebiła oponę w Twoim pojeździe, a pamiętasz, że jej wartość nie przekracza kwoty 437,50 złotych (czyli pułapu dla przestępstwa za uszkodzenie rzeczy).
Czy w tych sprawach tj. gdy sprawca nie popełnia przestępstwa, lecz jedynie „wykroczenie” zatrzymanie obywatelskie jest w ogóle dopuszczalne?
Ano jest, bo w art. 45 § 2 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia jest odesłanie do art. 243 Kodeksu postępowania karnego.
A to oznacza, że również i przy wykroczeniach jest możliwe legalne zatrzymanie obywatelskie.
Adwokat Gorzów Wielkopolski
Kancelaria Adwokacka Gorzów Wielkopolski
Jako Adwokat wpisany na listę Okręgowej Rady Adwokackiej w Zielonej Górze oraz Doradca Restrukturyzacyjny / Syndyk legitymujący się licencją nr 1246 - Ministerstwo Sprawiedliwości zajmuję się prowadzeniem postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. W swojej praktyce zajmuje się także prawem karnym, w tym w szczególności tematyką związaną z prawami osób podejrzanych, oskarżonych, a także i skazanych. Ukończyłem polskie studia prawnicze na UAM w Poznaniu oraz niemieckie studia prawnicze na EUV we Frankfurcie.
- Zatrzymanie prawa jazdy za alimenty - 6 września 2024
- Przepisanie majątku za życia a zachowek. Co warto wiedzieć? - 18 lipca 2024
- Ugoda pozasądowa – czy warto ją zawrzeć? - 11 lipca 2024
5 odpowiedzi
W krakowskich warunkach to się kompletnie nie sprawdza – nikt nie chce ryzykować odpowiedzi maczetą 🙂
No tak, takie ryzyko niestety zawsze istnieje 😉
Dzieki za inforamcje ;)!
oj, pomyłka: nie „..odesłanie do art. 243 Kodeksu karnego” a Kodeksu postępowania karnego
jasne – poprawione – dziękuję