Upadłość konsumenta – czyli co?
Upadłość konsumencka jest dorobkiem XXI wieku. Wyjaśniając dokładniej: po trudnych latach 90-tych polskie społeczeństwo ma świadomość, że firmy mogą upadać. Czy równie powszechna w świadomości jest Upadłość konsumencka?
W potocznym języku upadłość firm określa się to mianem bankructwa.
Okazuje się jednak, że także osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, tj. konsumenci – czyli statystyczna Pani Kowalska / Pan Kowalski – mogą ogłaszać upadłość konsumencką.
Co więcej korzystniej i łatwiej jest dziś ogłosić upadłość konsumenta niż jeszcze 10 lat temu.
————-
W ramach Projektu MJA – Myśl Jak Adwokat dokonujemy analizy prawnej, aby popularyzować wiedzę prawną w stopniu podstawowym.
Upadłość konsumencka – modele
Krótki rys historyczny dla instytucji upadłości konsumencka.
Regulacje instytucji upadłość konsumenta weszły w życie w 2003 r.
Stanowiła ona długo oczekiwaną regulację, która miała pomóc nadmiernie zadłużonym gospodarstwom domowym.
Z punktu widzenia upadłego konsumenta można wyróżnić trzy podstawowe modele upadłości:
- konserwatywny realizujący postulat, iż upadłość konsumencka ma służyć wyłącznie interesom wierzycieli – brak możliwości oddłużenia upadłego dłużnika,
- umiarkowany (przyjęty m.in. w Niemczech, Francji, Hiszpanii) – oddłużenie następuje wyłącznie na wniosek dłużnika po spełnieniu ściśle określonych warunków,
- liberalny (obowiązujący m.in. w Holandii, Wielkiej Brytanii) – oddłużenie następuje w szerokim zakresie, często z urzędu. Model ten w najszerszym zakresie obowiązuje w USA .
Polski ustawodawca wprowadzając instytucję upadłość konsumencka ukształtował ją na wzór modelu umiarkowanego,
Upadłość w Polsce do 2015 r.
Do 2015 roku uzyskanie oddłużenia w Polsce było rzadkością.
Przede wszystkim do 2015 roku samo ogłoszenie upadłości konsumenta było trudne.
Powodów takiego stanu rzeczy było kilka.
Po pierwsze: sąd obligatoryjnie oddalał wniosek o ogłoszenie upadłości jeżeli niewypłacalność dłużnika nie powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od niego okoliczności. Nadmierne zadłużenie i kłopoty finansowe gospodarstw domowych mogą powstać na skutek, nadzwyczajnych i niezależnych zdarzeń jak choroby, klęski żywiołowe.
Zazwyczaj powód jest jednak bardziej prozaiczny. Otóż stan niewypłacalności wynika z braku edukacji finansowej i niewłaściwego dysponowania budżetem.
W tym zakresie nie jest to zarzut ze strony Kancelarii – każdy ma bowiem prawo do błędu. Także osoby, których zadłużenie powstało na skutek własnych błędów właśnie, powinny mieć możliwość ogłoszenia upadłości – do takiego rozwiązania doszedł ustawodawca.
Do 2015 r. sądy oddalały wniosek o ogłoszenie upadłości jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarczał na zaspokojenie kosztów postępowania.
W praktyce był to przepis, który w Polsce przesądzał o nieskuteczności przedmiotowej instytucji. Przykładowo w kwietniu i maju 2009 r. do sądów gospodarczych (wydziałów upadłościowych i naprawczych) wpłynęło 325 wniosków o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Sądy rozpoznały 103 sprawy, lecz z powodu braku wystarczającego majątku dłużnika na zaspokojenie kosztów postępowania, nie ogłosiły ani jednej upadłości.
Ustawodawca nieprędko, ale jednak zrozumiał, że regulacja upadłości konsumenckiej wymaga zmian i takie zmiany wprowadził.
Upadłość w Polsce – wielkie zmiany
W 2015 r. wszedł w życie pakiet istotnych zmian dla upadłość konsumencka, który daną instytucję – z regulacji de facto martwej – uczynił skuteczne i realne rozwiązanie dla osób posiadających zadłużenie.
Przechodząc zatem do obecnej upadłości konsumenckiej.
Tutaj prym stanowi wola Państwa, aby pomóc dłużnikowi. Reguluje ten fakt art. 2 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe, który stanowi, że postępowanie upadłościowe należy tak prowadzić, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego, a jeżeli to możliwe także zaspokoić roszczenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu.
Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który jest niewypłacalny.
Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań przekracza trzy miesiące.
Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może zgłosić dłużnik, a wierzyciel jedynie wyjątkowo. Wniosek składa się na formularzu i musi on być niejako poparty dodatkowymi dokumentami – m.in.:
spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności;
spis wierzytelności spornych;
listę zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika.
Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dłużnik umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień.
Oddalenie wniosku nastąpi także, jeżeli dłużnik w przeszłości zachowywał się nielojalnie:
- ustalono dla dłużnika plan spłaty wierzycieli, lecz został on uchylony z winy dłużnika,
- dłużnik dokonał czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzycieli,
- podane przez dłużnika we wniosku informacje są niezgodne z prawdą lub niezupełne.
Sąd ogłasza upadłość konsumenta
Uwzględniając wniosek, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym m.in.
1) podaje dane dłużnika,
2) wzywa wierzycieli upadłego do zgłaszania wierzytelności w terminie trzydziestu dni od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Rejestrze;
3) wyznacza Sędziego-komisarza oraz Syndyka.
O ogłoszeniu upadłości konsumenta będzie także poinformowany:
- Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
- Urząd Skarbowy.
Syndyk to organ, który przeprowadza likwidację majątku dłużnika. Z kolei majątek dłużnika po ogłoszeniu upadłości staje się tak zwaną masą upadłości i służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego.
Dłużnik po ustanowieniu Syndyka jest uprawiony do dokonywania czynności tzw. zwykłego zarządu majątkiem
Na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem jest wymagana zgoda Syndyka. Zatem upadły może dokonywać bieżących czynności zarządzających majątkiem, ale nie może samodzielnie tym majątkiem dysponować, sprzedawać istotnych składników itd.
Do masy upadłości wchodzi także mieszkanie dłużnika.
W przypadku, gdy konieczne jest zapewnienie potrzeb mieszkaniowych upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, z sumy uzyskanej z jego sprzedaży wydziela się upadłemu kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od 12 o 24 miesięcy.
W toku postępowania upadłościowego Syndyk dokonuje zbycia majątku upadłego. Następnie syndyk dzieli pieniądzie pomiędzy wierzycieli.
Dla upadłego ważna informacja to możliwość uzyskania oddłużenia.
Zatem pomimo, że majątek upadłego nie wystarcza na pełne zaspokojenie wszystkich wierzycieli, upadły może uzyskać – nowe narodziny w sensie ekonomicznym – tj. uzyskać oddłużenie.
Warunki oddłużenia w upadłości konsumenckiej zostaną omówione w kolejnej odsłonie.
Upadłość konsumencka może stanowić drogę optymalizacji zadłużenia – więcej wiedzy w naszym kolejnym poście upadłość konsumencka Gorzów Wielkopolski.
Gdy to konieczne – Myśl Jak Adwokat
Adwokat Gorzów Wielkopolski
Kancelaria Adwokacka w Gorzowie Wielkopolskim
Powiązane Nagranie:
– Upadłość firm Polska a Niemcy:
– Upadłość firm na podstawie upadłości Spółki – czy to się opłaca?:
Jako Adwokat wpisany na listę Okręgowej Rady Adwokackiej w Zielonej Górze oraz Doradca Restrukturyzacyjny / Syndyk legitymujący się licencją nr 1246 - Ministerstwo Sprawiedliwości zajmuję się prowadzeniem postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. W swojej praktyce zajmuje się także prawem karnym, w tym w szczególności tematyką związaną z prawami osób podejrzanych, oskarżonych, a także i skazanych. Ukończyłem polskie studia prawnicze na UAM w Poznaniu oraz niemieckie studia prawnicze na EUV we Frankfurcie.
- Zatrzymanie prawa jazdy za alimenty - 6 września 2024
- Przepisanie majątku za życia a zachowek. Co warto wiedzieć? - 18 lipca 2024
- Ugoda pozasądowa – czy warto ją zawrzeć? - 11 lipca 2024