Osoby Skazane

W poprzednich postach:

• „Zmiana kodeksu postępowania karnego – projekt autorstwa PiS z dnia 8 stycznia 2016 r.”
• „I stanie się nielegalne – legalne… Zmiana Kodeksu postępowania karnego – projekt autorstwa PiS z dnia 8 stycznia 2016 r. – ciąg dalszy”

opisywałem Tobie zmiany jakie są planowane w 2016 r. w związku z projektem nowelizującym prawo karne oraz procedurę karną.

Cóż temat absolutnie niewyczerpany…

Ważniejsze zmiany w tym kontekście to:

A. Ograniczenie pomocy prawnej udzielanej z urzędu oskarżonemu i innym stronom postępowania

Czyli pomoc prawna z urzędu tak, ale pod warunkiem, że…

W ramach nowelizacji procedury karnej jest planowane zniesienie obowiązku wyznaczenia adwokata z urzędu dla oskarżonego oraz innych stron. Obecnie takie osoby – jeżeli nie mają adwokata lub pełnomocnika w trakcie postępowania karnego – mogą skutecznie wnioskować do sądu o ich wyznaczenie.

Po zmianach dany zapis ulegnie zmianie, a ewentualne wyznaczenie adwokata dla oskarżonego lub innej niż oskarżony strony (np. oskarżyciela posiłkowego) będzie zależne od wykazania trudnej sytuacji majątkowej i rodzinnej osoby, która o taką pomoc się stara.

B. Zmiana formy wykonywania kary ograniczenia wolności

Czyli kara ograniczenia wolności możliwa, ale bardziej dotkliwa dla oskarżonego

W związku z nowelizacją Kodeksu karnego oraz Kodeksu postępowania karnego od dnia 01 lipca 2015 r. istnieje możliwość, aby sąd skazując oskarżonego na karę pozbawienia wolności – na podstawie art. 34 § 1a pkt. 3 w zw. z art. 72 § 1 pkt 4-7a kpk zobowiązał skazanego do:

• wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,
• powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
• poddania się terapii uzależnień,
• poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji,
• uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,
• powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,

Wprowadzenie wraz z nowelizacją od dnia 01 lipca 2015 r. nowych warunków odbywania kary ograniczenia wolności wynikało z faktu, że to właśnie ta kara miała być przez sądy częściej stosowana.

Miało to nastąpić tym bardziej, że z dniem 01 lipca 2015 r. doszło do ograniczenia możliwości zawieszenia kary pozbawienia wolności.

Wraz z nowelizacją Kodeksu karnego – zgodnie z projektem z dnia 8 stycznia na 2016 r. – jest planowane usunięcie ww. możliwości odbywania kary ograniczenia wolności. Kara ograniczenia wolności stanie się dla skazanego bardziej dotkliwa niż ma to miejsce obecnie.

C. Kara mieszana pozbawienia wolności oraz ograniczenia wolności bardziej surowa – art. 37b kk

Czyli kara mieszana nadal możliwa, ale już bez zawieszenia

Istotnym novum w prawie karnym było wprowadzenie – nieznanej dotychczas w polskim prawie karnym – a obecnie uregulowanej w art. 37b kk tzw. kary mieszanej.

Również i na temat kary mieszanej pisałem Tobie w poście „Połączenie kary pozbawienia wolności z karą ograniczenia wolności po nowelizacji Kodeksu karnego 1 lipca 2015 r.”

Sens tej kary polegał na tym, że sąd mógł skazać sprawcę za ten sam czyn – jedynym wyrokiem – na dwie kary tj. odpowiednio na – w ocenie ustawodawcy niedługą – karę pozbawienia wolności (odpowiednio do 3 miesięcy oraz do 6 miesięcy), a jednocześnie na karę ograniczenia wolności do lat 2.

Co więcej sąd mógł zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności – w ten sposób skazany w ogóle nie trafiał do ZK.

Obecnie kara mieszana ma zostać, ale kary pozbawienia wolności nie będzie można zawiesić.

W żargonie karnistów mówi się, że będzie to kara „na twardo” tj. kara bezwzględnego pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego zawieszenia jej wykonania.

Ustawodawca w ramach projektu zmian Kodeksu karnego – stan na 2016 r. – argumentuje to w ten sposób, że krótkotrwały pobyt w zakładzie karnym ma pełnić funkcję odstraszającą – a to oznacza w domyśle – że ustawodawca jest zdania, że skazany powinien te klika miesięcy w zakładzie karnym odpowiednio do 3 lub 6 miesięcy spędzić, aby więcej nie chcieć tam wracać .

Kara mieszana – w pierwszym jej etapie – będzie zatem oznaczać karę bezwzględnego pozbawienia wolności i konieczność spędzenia w zakładzie karnym kilku miesięcy.

D. Art. 59a kk – umorzenie postępowania karnego na wniosek pokrzywdzonego w przypadku pojednania się ze sprawcą do zmian

Czyli dobrze jest się pojednać z pokrzywdzonym, ale nie zawsze będzie mieć to bezpośrednie przełożenie na Twoją sytuację w postępowaniu karnym

Obowiązująca od 01 lipca 2015 r nowela wprowadziła zasadę, że pojednanie się podejrzanego z ofiarą może mieć decydujące znaczenie dla przebiegu postępowania. Sens art. 59a kk był taki, że jeżeli sprawca nie był wcześniej skazany za przestępstwo umyślne z użyciem przemocy i pojednał się z pokrzywdzonym – na przykład w ramach mediacji lub samodzielnie i naprawił szkodę lub zadośćuczynił wyrządzonej krzywdzie – to sąd umarzał na wniosek pokrzywdzonego postępowanie karne o występek zagrożony karą nieprzekraczającą 3 lat pozbawienia wolności, a także o występek przeciwko mieniu zagrożony karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności, jak również o występek o spowodowanie średniego uszczerbku na zdrowiu.

W związku ze zmianami prawa karnego ta instytucja zostanie skreślona.

Pojednanie się sprawcy z pokrzywdzonym nadal będzie mogło być być dla sprawcy korzystne, ale tylko w zakresie rodzaju / wymiaru kary, a nie w zakresie uniknięcia ponoszenia kary w ogóle.

E. Wyższa kara dla osób korzystających z dobrowolnego poddania się karze w ramach art. 335 kpk, art. 338a kpk lub 387 kpk

Czyli dobrowolne poddanie się karze zostaje, ale kara może być dotkliwa

Ustawodawca wprowadzając nowelizację obowiązującą od dnia 01 lipca 2015 r. – zdaje się, że – podzielał pogląd zgodnie z którym jeżeli sprawca współpracuje z organami ścigania na etapie postępowania przygotowawczego lub postępowania sądowego, to powinien móc liczyć na to, że rodzaj lub też wymiar kary, która zostanie mu wymierzona będą dla niego łagodniejsze.

Co więcej ustawodawca dał temu wyraz w art. 60a kk – przy dobrowolnym poddaniu się odpowiedzialności karnej sąd karny mógł zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia i orzec wyłącznie środek karny jeżeli występek oskarżonego był zagrożony karą do 5 lat.

Jak nietrudno się domyślić – analizując kierunek dotychczasowych zmian Kodeksu karnego oraz Kodeksu postępowania karnego – rodzajowo korzystniejsza dla skazanego kara lub też znacznie niższy wymiar kary, a nawet odstąpienie przez sąd od jej wymierzania staną się – przynajmniej na podstawie art. 60a kk – niemożliwe.

Konkluzja zmian w prawie karnym jest jasna i jednoznaczna.

Prawo karne jak i procedura karna staną się jeszcze bardziej restrykcyjne dla podejrzanych, oskarżonych czy skazanych.

Jeżeli dotychczas w ramach tych postępowań współpraca z adwokatem musiała być bliska, to obecnie – mając na uwadze kierunek zmian – współpraca będzie musiała być bardzo bliska i oparta na pełnym zaufaniu.

Adwokat Gorzów Wielkopolski

Kancelaria Adwokacka Gorzów Wielkopolski