Zmiana kwalifikacji prawnej czynu jest częstych zdarzeniem występującym w postępowaniu karnym. Powody są następujące.
W procesie cywilnym pismo wszczynające sprawę tj. pozew definiuje zakres sprawy.
Podobnie jest w postępowaniu karnym. Akt oskarżenia tj. quasi skarga do sądu definiuje jaki czyn ma być poddany pod osąd.
Istnieje jednak możliwość, aby Sąd w oparciu o przepisy procedury karnej dokonał zmiany kwalifikacji czynu.
Art. 399. [Zmiana kwalifikacji prawnej czynu]
1. Jeżeli w toku rozprawy okaże się, że nie wychodząc poza granice oskarżenia można czyn zakwalifikować według innego przepisu prawnego, sąd uprzedza o tym obecne na rozprawie strony.
2. Na wniosek oskarżonego można przerwać rozprawę w celu umożliwienia mu przygotowania się do obrony.
W tym zakresie istotnym pojęcie jest zatem określenia granic oskarżenia.
Granice konkretnego procesu karnego określa faktyczne zdarzenie.
To oznacza, że opis czynu lub też jego kwalifikacji prawna przyjęte w akcie oskarżenia nie są dla sądu wiążące.
Sąd nie tylko może, ale powinien dokonać ich zmiany jeżeli ustalenia faktyczne są inne od tych przyjętych w akcie oskarżenia.
Pozostając w graniach oskarżenia sąd będzie mógł dokonać zmian kwalifikacji prawnej czynu przyjmując np., że zarzucony oskarżonemu czyn w istocie stanowi różne przestępstwa będące w zbiegu realnym.
Zmiana kwalifikacji prawnej czynu może doprowadzić do zakwalifikowania czynu według surowszego przepisu lub też według łagodniejszego.
Proceduralnie analizując dane zagadnienie: jeżeli sąd stwierdzi, że kwalifikacja prawna czynu wskazana w akcie oskarżenia jest błędna, sąd jest zobowiązany uprzedzić o tym strony.
Jaka reakcja stron?
Po uprzedzeniu przez Sąd o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej czynu, stronom przysługuje prawo do zajęcia stanowiska i przedstawienia nowych dowodów.
Szczególne uprawnienie oskarżonego to możliwość żądania przerwy rozprawy w celu przygotowania się do obrony. Zgłoszony wniosek jest dla sądu wiążący.
W praktyce uprzedzenie przez Sąd o możliwości zmiany kwalifikacji nie oznacza, że do rzeczywistej zmiany dojdzie. Sąd informuje bowiem jedynie o możliwości takiej zmiany.
Rzeczywista zmiana kwalifikacji czynu może bowiem nastąpić wyłącznie w wyroku końcowym.
W tym kontekście istotny jest art. 14 § 1 k.p.k. statuujący zasadę skargowości.
Art. 14 § 1 k.p.k.
Wszczęcie postępowania sądowego następuje na żądanie uprawnionego oskarżyciela lub innego uprawnionego podmiotu.
Z tego względu sądowi wolno orzekać tylko co do czynu zarzucanego w akcie oskarżenia.
Sąd będzie mógł zmienić kwalifikację jednak jest zobowiązany zachować tożsamość czynu opisanego w akcie oskarżenia – musi to pozostać ten sam czyn.
W tym zakresie wyłania się pojęcie zdarzenia historycznego. Decydujące dla ustalenia czy sąd orzekł w granicach oskarżenia jest tożsamość zdarzenia historycznego zarzucanego w akcie oskarżenia i wyroku.
Należy podkreślić, że zmiana kwalifikacji prawnej czynu może spowodować pogorszenie lub polepszenie sytuacji prawnej oskarżonego.
Obowiązkiem sądu przed wydaniem wyroku uniewinniającego jest zawsze rozważenie, czy w ramach skargi oskarżyciela, a więc w granicach faktycznego objętego zarzutem oskarżenia, nie można dokonać zakwalifikować czynu z innego, niż to porównuje oskarżyciel przepisu. (wyr. SN z 5.9.206 r., IV KK 194/06).
Art. 455. [Poprawienie błędnej kwalifikacji prawnej]
Nie zmieniając ustaleń faktycznych, sąd odwoławczy poprawia błędną kwalifikację prawną niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów. Poprawienie kwalifikacji prawnej na niekorzyść oskarżonego może nastąpić tylko wtedy, gdy wniesiono środek odwoławczy na jego niekorzyść.
Adwokat Gorzów Wielkopolski
Kancelaria Adwokacka Gorzów Wielkopolski
obrona w sprawach karnych.
Jako Adwokat wpisany na listę Okręgowej Rady Adwokackiej w Zielonej Górze oraz Doradca Restrukturyzacyjny / Syndyk legitymujący się licencją nr 1246 - Ministerstwo Sprawiedliwości zajmuję się prowadzeniem postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. W swojej praktyce zajmuje się także prawem karnym, w tym w szczególności tematyką związaną z prawami osób podejrzanych, oskarżonych, a także i skazanych. Ukończyłem polskie studia prawnicze na UAM w Poznaniu oraz niemieckie studia prawnicze na EUV we Frankfurcie.
- Zatrzymanie prawa jazdy za alimenty - 6 września 2024
- Przepisanie majątku za życia a zachowek. Co warto wiedzieć? - 18 lipca 2024
- Ugoda pozasądowa – czy warto ją zawrzeć? - 11 lipca 2024